Бүгінгі таңда сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың тиімді шараларының бірі – бей-жай қарамайтын азаматтардың сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтары туралы хабарлауы.
Бұл ретте тұлғалардың мұндай санаты міндетті түрде мемлекеттің қорғауында болады және сараланған сыйақы жүйесіне сәйкес көтермеленеді.
Өткен жылдың 3 қаңтарынан бастап сыбайлас жемқорлық туралы ақпаратты мәлімдейтін тұлғаларды қорғауды күшейту бойынша бірқатар заңнамалық түзетулер қабылданды.
Бұл, ең алдымен, азаматтардың еңбек құқықтарына қатысты. Енді олар тәртіптік комиссияның немесе басқа алқалы органның ұсынымынсыз тәртіптік жауапкершілікке тартылмайды, жұмыстан шығарылмайды немесе басқа лауазымға ауыса алмайды. Бұл ретте мемлекеттік орган немесе ұйым алқалы органның отырысына қатысу үшін сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің өкілін шақыруға тиіс. Ал егер Антикор комиссияның шешімдерімен келіспесе, онда еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органға не прокуратураға қызметкердің құқықтары мен заңды мүдделерін бұзу туралы хабарлама жолданатын болады.
Мемлекет сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте жәрдем көрсететін тұлғаларды қорғаудың кепілі бола отырып, олар туралы мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз етеді. 2023 жылғы мамырда Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға жәрдем көрсету туралы ақпаратты жария етпеу туралы келісім жасасу қағидаларын, сондай-ақ келісім нысанын бекітті. Енді сыбайлас жемқорлық фактісі туралы хабарлаған адам өзінің басшылығымен немесе сыбайлас жемқорлық істерін тергеп-тексеруді жүзеге асыратын уәкілетті органмен жария етпеу туралы Келісім жасаса, онда осы адамның сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға жәрдем көрсеткені туралы ақпарат құпия болып есептеледі. Мұндай ақпаратты жария ету заңнамаға сәйкес жауаптылыққа әкеп соғады.
Сонымен қатар, азаматтар егер олар пара бергенге дейін құқық қорғау немесе арнайы мемлекеттік органға жүгінсе және пара алушыны әшкерелеу жөніндегі жедел іс-шараларға қатысса, онда ҚК-нің 367-бабы («Пара беру») бойынша қылмыстық жауаптылық оларға қауіп төндірмейтінін білуі тиіс.
Сараланған сыйақы жүйесін енгізудің арқасында сыбайлас жемқорлықты ашуға жәрдемдесетін, бей-жай қарамайтын қазақстандықтар 14 млн теңгеден астам қаражат ала алады, бұл сыбайлас жемқорлық туралы хабарлағаны үшін көтермелеудің ең жоғары сомасы. Бұл тәсіл, ең алдымен, адамдардың заңсыз әрекеттерге төзбеушілігін дамытуға бағытталған.
Ақмола облысында сыбайлас жемқорлық фактілері туралы хабарлаған азаматтарды көтермелеу институты жұмыс істеген кезеңде 62 ақмолалық 10 млн теңгеге жуық ақша алды, 2-і алғыс хатпен көтермеленді. Көбінесе азаматтар пара алу фактілері туралы хабарлаған.
Өңірлік Антикор барлық тұрғындарды сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мәселелеріне белсенді қатысуға, сыбайлас жемқорлық фактілері туралы 1424 агенттігінің Сall-орталығына немесе Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл департаментіне хабарлауға шақырады.
