«Бір күні біздің үйде электр жарығы сөніп, бәрі қараңғылыққа батып кетті, содан кейін мен бір сәтте электр қуаты жоғалып кетсе қайтерміз деп ойладым. Бұл сұрақ мені қызықтырды да және әртүрлі ақпарат көздері кітаптар, интернеттен мәлімет жинауға мәжбүр етті» — деп Роман Мутасов өз әңгімесін бастады.
Роман Көкшетау қаласы құрылыс–технологиялық колледжінің «Цифрлық техника» мамандығы бойынша 2 курс студенті — тұзды топырақтан электр тоғын алуды ұсынады. Электр энергиясы — қазіргі адам өмірінің ажырамас бөлігі. Электр қуатынсыз теледидар экрандары сөніп үтіктер суиды, шаңсорғыштар, тоңазытқыштар, компьютерлер мен телефондар жұмыс істемей қалады. Барлығына үйреншікті болып кеткен өмір тоқтайды…
«Роботроник» инженерлік даму клубына екінші жыл бойы қатысып жатырмын. Мені электроника, робототехника, бағдарламалау қызықтырады, сондықтан мен жайлы өмір сүру үшін қолданатын электр қуаты бар екенін білемін. Бірақ, өкінішке орай, біз электр энергиясының барын әдеттегідей қабылдаймыз және электр энергиясын қолға үйрету үшін қандай ғылыми күш салу керек екенін әрдайым түсіне бермейміз, оған әбден үйреніп қалғанбыз», — деп жалғастырады жас зерттеушіміз.
Роман қолданыстағы материалдардан электр энергиясын балама алу тәсілдеріне қызығушылық таныта бастады.
«Мен адамның осы қабілетті өз іс-әрекетінде қолдана алады ма екенін білгім келді. Бұл менің зерттеуімнің тақырыбы болды. Жобаның мәні мынада: біз тұзды топырақтан электр тоғын аламыз, осылайша оның құрамындағы тұздардың мөлшерін азайтамыз», — дейді Роман.
Жоба жетекшілерімен бірге олар 8*8*3 текше сантиметр өлшемді ванналарды және топырақ орналастыратын макет жасады. Содан кейін мырыш пен мыс табақшалары орналастырылды. Электр энергиясы осы экспериментте жүретін химиялық реакциялар арқылы өндіріледі, яғни мырыш пластинасы бар электрондар мыс пластинасына ауысады және топырақ пен мырыш пластиналары арасындағы потенциал азаяды және пластиналардың өздері электрондардың жаңа зарядын алады. Бұл тізбектегі кернеу 7 және 9 вольтқа тең, яғни бүгінгі күні химиялық реакциялардың көмегімен электр энергиясын алуға болады.
«Роман әртүрлі экологиялық мәселелерді зерттейді және баламалы тәсілдерді табуға тырысады. Өздеріңіз білетіндей, Көкшетау қаласындағы топырақтың көп бөлігі тұзды, яғни өсімдіктерді өсіруге жарамсыз. Сондықтан біз бұл топырақты электр энергиясын өндіру үшін пайдаланамыз»,-деп атап өтті жоба жетекшілері, Көкшетау қаласы Құрылыс-технологиялық колледжінің химия және биология мұғалімдері Ирина Хващевская және Манар Шалабаева.
Айта кетейік, Роман республикалық конференцияда «Өмірлік орта экологиясы» секциясында өз жобасын ұсынып бірінші орынды иеленді.
